Wokół pacjentów z wszczepionym rozrusznikiem narosło wiele mitów i fałszywych przekonań. Sprawdź czego należy unikać, a co jest bezpieczne.Pacjenci z rozrusznikiem serca wiedzą, że pole elektryczne i magnetyczne może negatywnie wpłynąć na pracę wszczepionego urządzenia. Czy to ogólne stwierdzenie przekłada się na świadomość co jest dla nich bezpieczne, a czego powinni unikać?
Rzeczywistość i rozmowy z pacjentami pokazują, że niestety nie. Przestrzegając wskazań lekarskich i stosując zdrowy rozsądek wszczepiony stymulator nie ogranicza w zasadzie życia pacjentów.
Natężenie pola elektromagnetycznego mogącego zakłócać pracę rozrusznika maleje kwadratowo wraz z odległością, czyli dwukrotne zwiększenie odległości od źródła pola, powoduje czterokrotny spadek jego natężenia. Wynika z tego bardzo praktyczny wniosek – unikanie bardzo bliskiej odległości od źródeł pól eliminuje ich negatywny wpływ. Najczęściej odległość 15-30 cm jest już wystarczająca.
Jak pola elektryczne i magnetyczne mogą wpływać na rozrusznik?
Aby rozrusznik wiedział kiedy ma stymulować, nieustannie monitoruje pracę serca analizując jego aktywność elektryczną, której napięcie jest stosunkowo niskie (ok. 0,01 V). Jeśli pojawi się silne pole elektryczne lub magnetyczne może ono zaindukować (wytworzyć) impulsy elektryczne, które rozrusznik mylnie odbierze jako sygnał z serca. Odebrane sygnały (w tym przypadku zakłócenia) zinterpretowane będą jako własna aktywność serca i rozrusznik nie będzie dostarczał impulsów stymulujących. Mówimy wtedy, że stymulacja została zahamowana przez zakłócenia. Sytuacja taka jest szczególnie niebezpieczna u pacjentów którzy są stymulatoro-zależni tzn. ich serce nie potrafi samo bić i są w pełni zależni od stymulacji.
Ponieważ wokół nas jest coraz więcej urządzeń elektrycznych, które są potencjalnym źródłem zakłóceń, producenci rozruszników wyposażyli je w specjalny system obrony przed zakłóceniami. Nosi on angielską nazwę Noise Reversion Mode i polega na tym, że wykryte przez stymulator zakłócenia powodują przełączenie się stymulatora w tryb asynchroniczny. Gdy monitorowany sygnał z serca jest zakłócony i przestaje być wiarygodnym źródłem informacji o pracy serca, rozrusznik podejmuje stałą stymulację ignorując sygnały z serca. Oczywiście urządzenie sprawdza co jakiś czas czy zakłócenia nie znikły i może znów przejść do standardowego trybu stymulacji. W większości urządzeń, tryb Noise Reversion jest standardowo włączony, co powoduje, że zakłócenia mogą spowodować co najwyżej niepotrzebną stymulację.
Co może się stać jeśli działające pole jest bardzo silne?
Bardzo silne pole czyli takie którego nie są w stanie wytworzyć otaczające nas na co dzień przedmioty, lecz urządzenia o wielkiej mocy np. siłownie energetyczne, urządzenia przemysłowe wielkiej mocy, rezonans magnetyczny. Tak silne pole oprócz zahamowania stymulacji lub przejścia w tryb Noise Reversion, może zaindukować znacznie większe prądy, które mogą podgrzewać wszczepione urządzenie i końcówkę elektrody umieszczoną w sercu. Jeśli temperatura znacznie wzrośnie może dojść do poparzenia tkanek wokół metalowych części i powikłań. Potencjalnie istnieje też ryzyko uszkodzenia elektroniki rozrusznika lub zresetowanie jego programu.
Co jest bezpieczne a czego nie mogą robić pacjenci z rozrusznikiem?
Istnieje symbol, który ostrzega, że urządzenie (bądź strefa) jest niebezpieczne dla pacjentów z wszczepionym rozrusznikiem.
Jeśli zobaczysz taki znaczek należy zachować szczególną ostrożność!
Urządzenia domowe
Sprzęt dla majsterkowiczów jak wiertarki, kompresory, spawarki do 400A, elektryczne kosiarki i piły małej mocy są również bezpieczne.
Podczas użytkowania takiego sprzętu należy zachowywać zdrowy rozsądek, nie zbliżać działających urządzeń do stymulatora na odległość bliższą niż kilkanaście centymetrów. Jeśli pojawiają się mroczki przed oczami, zaczyna kręcić się w głowie lub odczuwamy przyspieszony rytm serca warto odsunąć się od urządzenia lub jeśli sytuacja się powtarza ograniczyć jego użytkowanie.
Sprzęt sprawny technicznie i użytkowany zgodnie z jego przeznaczeniem z reguły nie powoduje żadnego zauważalnego wpływu na wszczepiony stymulator.
Telefon
Bramki w sklepach i na lotnisku
Podobnie jest z bramkami na lotniskach zarówno tymi tradycyjnymi wykrywającymi metal, jak i najnowszymi tzw. skanerami (full body scanner), które prześwietlają ludzi i pokazują ich obraz.
Są one bezpieczne i nie powinny powodować żadnych negatywnych skutków. Należy przechodzić przez nie normalnym krokiem i unikać zatrzymywania się w nich. W większości przypadków przejście przez takie bramki spowoduje wywołanie alarmu przez metalową puszkę rozrusznika. Przyjęła się opinia, że pacjenci z wszczepionym rozrusznikiem nie powinni przechodzić przez takie bramki. Nie jest to uzasadnione, choć z reguły ochrona na lotnisku pozytywnie reaguje na informacje o wszczepionym urządzeniu i dokonuje ręcznego przeszukania pozwalając na ominięcie bramki. Tu należy zwrócić uwagę na ręczne detektory metalu, które są powszechnie używane przez ochronę nie tylko na lotniskach. Te urządzenia emitują pole elektryczne, które jest skumulowane i może powodować zakłócenia w pracy stymulatora. Należy poprosić o nieużywanie takich urządzeń lub przynajmniej o niezbliżanie ich w okolice klatki piersiowej. W takich sytuacjach warto mieć ze sobą dokument potwierdzający, że mamy wszczepiony rozrusznik serca.
Magnesy
Często pacjenci nie zdają sobie sprawy, że zbliżają się do magnesu. Gdzie znajdują się magnesy? W kolumnach głośnikowych (np. tylne głośniki od kina domowego), w drzwiczkach szafek, magnesy ukryte w torebkach, pokrowcach, etui (np. od komórek, tabletów), w słuchawkach.
Zabiegi i procedury medyczne
Badanie rezonansem magnetycznym (MRI) to najczęściej wymieniane zagrożenie dla pacjentów ze stymulatorem serca. Badanie to jest coraz powszechniej stosowane więc świadomość o jego przeciwwskazaniu u pacjentów z wszczepionym stymulatorem jest jak najbardziej pozytywna. Badanie wykorzystuje bardzo silne pola elektromagnetyczne, które na pewno spowodują silne zakłócenia i indukowanie się prądów w elektrodach, które będą działały jak anteny.
Producenci rozruszników widząc rosnącą ilość wykonywanych badań MRI produkują specjalne wersje stymulatorów i elektrod odpornych na badanie rezonansem magnetycznym. Urządzenia te są dostępne na rynku od kilku lat jednak wysoka cena takich stymulatorów w porównaniu do standardowych (2-3 krotnie wyższa) powoduje znaczne ograniczenie stosowania ich w Polsce.
Jeśli pacjent ma wszczepiony (zwykły) stymulator i istnieje wskazanie do badania MRI, rozważa się indywidualnie korzyści i ryzyko wykonania badania. Jeśli podjęta zostanie decyzja o wykonaniu badania MRI, stymulator należy odpowiednio przeprogramować tak by zminimalizować negatywny wpływ silnego pola na urządzenie.
Radioterapia (np. nowotworów) nie jest przeciwwskazana u pacjentów z rozrusznikiem. Problem może pojawić się jeśli obszar poddany radioterapii leży w okolicy wszczepienia, ponieważ metalowa obudowa rozrusznika będzie wtedy ekranować (zasłaniać) promienie i utrudniać wykonanie naświetlania. Jakkolwiek promieniowanie nie jest szkodliwe dla stymulatora zaleca się jego osłonięcie w trakcie napromieniania ekranem tłumiącym promieniowanie.
Ablacja RF wykorzystuje przepływ prądu o wysokiej częstotliwości, który będzie zakłócał działanie rozrusznika. Przed zabiegiem rozrusznik powinien zostać przeprogramowany w tryb asynchroniczny. A po zabiegu należy sprawdzić parametry wyczuwania i stymulacji.
Zabiegi rehabilitacyjne wykorzystujące pole magnetyczne lub prądolecznictwo są potencjalnym źródłem zakłóceń. Dlatego zabiegi typu diatermia, magnetronic, kąpiele galwaniczne, jonoforeza, prądy diadynamiczne są przeciwwskazane u pacjentów z rozrusznikiem serca.
Zabiegi chirurgiczne generalnie nie są problemem, jednak należy zachować ostrożność jeśli będą wykorzystywane urządzenia do elektrokoagulacji (elektrochirurgia). Szczególnie układy unipolarne powodują zahamowanie stymulacji lub przejście w tryb Noise Reversion. Zaleca się odpowiednie przeprogramowanie stymulatorów przed zabiegiem i korzystanie z bipolarnych urządzeń elektrochirurgicznych.
Kardiowersja lub defibrylacja zewnętrzna może być wykonana u pacjentów z rozrusznikiem. Po terapii zaleca się kontrolę urządzenia.
Zabiegi stomatologiczne włączając w to zdejmowania kamienia ultradźwiękami są bezpieczne i nie powinny zakłócać pracy wszczepionego rozrusznika.
Sport
Wszczepiony rozrusznik serca właściwie nie nakłada ograniczeń na amatorskie uprawianie sportu. Dotyczy to również sportów wodnych, nurkowania, pływania które mogą być uprawiane przez pacjentów z wszczepionym stymulatorem. Unikać należy dyscyplin kontaktowych gdzie miejsce wszczepienia narażone jest na urazy.
Jeśli chcemy uprawiać sport bardziej intensywnie warto skonsultować to z lekarzem gdyż może być konieczne odpowiednie zaprogramowanie stymulatora tak aby przyspieszał rytm serca odpowiednio do obciążenia organizmu podczas wysiłku. Ma to istotne znaczenie dla wydolności organizmu u pacjentów bardzo aktywnych fizycznie.
Ostrzeżenia o negatywnym wpływie na rozrusznik serca były formułowane wiele lat temu kiedy powszechnie stosowano stymulację unipolarną. Takie układy były znacznie bardziej wrażliwe na zakłócenia zewnętrzne niż stosowane dzisiaj systemy bipolarne. Stąd wiele ostrzeżeń jest już nieaktualnych i należy bazować na informacji, która dotyczy stosowanych obecnie stymulatorów.
Ostrzeżenia te są najbardziej istotne dla pacjentów stymulatoro-zależnych, ponieważ oni najwyraźniej odczują zakłócenia pracy stymulatora. U pacjentów z własnym rytmem, u których stymulator jest urządzeniem wspomagającym, zakłócenia pracy stymulatora najczęściej nie są odczuwalne. Niezależnie do której grupy pacjentów należymy, warto wiedzieć co może zakłócać pracę rozrusznika i unikać takich sytuacji.
Jestem pod wrażeniem. Bardzo fajny wpis.
OdpowiedzUsuń