Choroba niedokrwienna serca

Choroba niedokrwienna serca (inaczej choroba wieńcowa) to najczęstsza z chorób układu krążenia. Jest to ostre lub długotrwałe pogorszenie czynności serca. Występuje ona wtedy, gdy zaistnieje dysproporcja między zapotrzebowaniem na tlen przez serce (lub jego część) a możliwością jego dostarczenia.

Zjawisko to może być wywołane poprzez skurcz naczynia wieńcowego, zatkanie światła naczynia lub gwałtowne zapotrzebowanie na tlen, najczęściej pod wpływem wysiłku fizycznego lub stresu z wysiewem katecholamin do krwioobiegu. Najczęściej jednak to proces rozwoju miażdżycy powoduje zwężenie lub zamykanie światła tętnic wieńcowych, co ogranicza dopływ krwi i tlenu do mięśnia sercowego, a w konsekwencji może powodować dysfunkcję tego mięśnia, a nawet zatrzymanie pracy serca. Żeby mięsień sercowy mógł pracować prawidłowo, musi być zaopatrzony w utlenowaną krew. Dostarczają jej tętnice wieńcowe, będące pierwszymi odgałęzieniami aorty, znajdującymi się kilka centymetrów od ujścia lewej komory. Choroba wieńcowa pojawia się, gdy jedna lub więcej z tętnic jest częściowo zatkana przez blaszkę miażdżycową. Innymi słowy jest ona spowodowana zmianami morfologicznymi w naczyniach wieńcowych lub naczyniach ich odgałęzień. Jest to choroba postępująca. Nie zawsze jednak rozwija się stopniowo. Uszkodzenie blaszki miażdżycowej może prowadzić do powstania zakrzepu lub skrzepliny. W jego wyniku może nastąpić całkowite zamknięcie światła tętnicy, co skutkuje pozbawieniem tlenu komórek mięśnia sercowego. Komórki te szybko zużywają swoje rezerwy i obumierają. Oznacza to zawał mięśnia sercowego.

PRZYCZYNY 

Choroby serca i układu krążenia nie mają jednej przyczyny. Czynniki ryzyka akumulują się, co oznacza, że osoba obciążona kilkoma czynnikami jest bardziej narażona na zachorowanie, niż ta, u&n bsp;której występuje tylko jeden czynnik. Chorobawieńcowa jest do pewnego stopnia naturalnym wynikiem procesu starzenia. Jej postęp może być szybszy u niektórych osób. Wiąże się to z tzw. czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego. Jest to osobnicza cecha, która powoduje większe prawdopodobieństwo pojawienia się choroby pewnego dnia. Uważa się, że choroba wieńcowa rozpoczyna się od uszkodzenia śródbłonka naczyń. Zniszczona ściana tętnic jest bardziej podatna na rozwój miażdżycy. Błona wewnętrzna tętnic jest miejscem magazynowania tłuszczu (cholesterolu). Połączenie lipidów (łac. atheroma) i zwłóknienia (scleorsis) daje zjawisko miażdżycy (stwardnienia) naczyń - atherosclerosis. Połączenie cholesterolu, komórek i wapnia prowadzi do uformowania się blaszki miażdżycowej w obrębie ścian tętnic. Blaszki te zmniejszają przekrój tętnic i stopniowo zamykają ich światło. Blaszka miażdżycowa może jednak rozwinąć się nie stopniowo, ale w sposób nagły. Oderwanie się blaszki miażdżycowej uruchamia proces krzepnięcia krwi. Zaczyna się od udziału najmniejszych krwinek, to jest płytek krwi, które gromadzą się wokół miejsca oderwania się blaszki. Oderwany fragment blaszki wraz z jej tłuszczową zawartością oraz płytki krwi przemieszczają się i mogą zamknąć tętnicę o mniejszej średnicy. Zjawisko takie nazywamy zakrzepem. Powstawanie blaszek miażdżycowych jest przejawem starzenia się tętnic. Blaszka miażdżycowa powoduje pogrubienie śródbłonka, zmniejszenie średnicy tętnicy, przepływu krwi i dowozu tlenu do mięśnia sercowego. Na powierzchni blaszki miażdżycowej mogą rozwinąć się skrzepliny, które powodują dalsze zwężenie światła tętnicy, a nawet zatrzymanie przepływu krwi. Miażdżyca jest powodowana przez wzajemnie powiązane czynniki: podwyższony poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi, palenie papierosów, otyłość, nadciśnienie tętnicze i dietę bogatą w tłuszcze zwierzęce i nabiał. Do rzadkich przyczyn choroby niedokrwiennej serca zaliczamy: zwężenia naczynia w przebiegu: kiły, reumatoidalnego zapalenia stawów, tocznia układowego, guzkowego zapalenia tętnic, zapalenia zakrzepowo - zarostowego tętnic, twardziny układowej (sclerodermia - choroba tkanki łącznej), skrobiawicy, idiopatycznego młodzieńczego zapalenia tętnic oraz zatory naczyń wieńcowych w przebiegu: infekcyjnego zapalenia wsierdzia, zakrzepów w lewym przedsionku i komorach oraz na sztucznych zastawkach, luzaka przedsionka, koronarografii i pomostowania aortalno – wieńcowego, a ponadto wady anatomiczne tętnic wieńcowych - ujście lewej tętnicy wieńcowej od tętnicy płucnej, tętniaki, przetoki wieńcowe.

CZYNNIKI RYZYKA

 Do czynników ryzyka wystąpienia choroby wieńcowej nie podlegających modyfikacji (tj. takich na które nie mamy wpływu) zalicza się: wiek (zwiększone ryzyko u mężczyzn powyżej 45 roku życia i kobiet powyżej 55 roku życia), płeć (szczególnie narażeni są mężczyźni), stan zdrowia, pochodzenie etniczne oraz wcześniejsze występowanie choroby wieńcowej w rodzinie. Czynniki podlegające modyfikacji dzielimy na dwie grupy. Do czynników pierwszego rzędu zaliczamy zaburzenia gospodarki tłuszczowej (zwiększenie stężenia cholesterolu całkowitego, LDL-cholesterolu, triglicerydów oraz zmniejszenie stężenia HDL cholesterolu), nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, zespół metaboliczny X: otyłość typu centralnego (typ:jabłko), insulinooporność, i hiperinsulinemię oraz choroby towarzyszące (zab. gospodarki lipidowej, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca a także palenie tytoniu). Do czynników ryzyka drugiego rzędu należą: zwiększone stężenie lipoproteiny a, mała aktywność fizyczna (siedzący tryb życia), hiperhomocysteinemia, okres pomenopauzalny u kobiet, cechy osobowości (brak umiejętności relaksowania się po stresach emocjonalnych, agresywność), nadużywanie alkoholu, podwyższony poziom kwasu moczowego w surowicy krwi. Występowanie dwóch czynników ryzyka pierwszego rzędu powoduje, że zagrożenie zawałem serca zwiększa się czterokrotnie, a występowanie trzech czynników pierwszego rzedu zwiększa to ryzyko 10 razy.

OBJAWY

Choroba wieńcowa ma bogatą symptomatologię. Zwężone lub zamknięte tętnice wieńcowe powodują niedostateczną podaż tlenu do bijącego mięśnia sercowego- niedotlenienie serca. U wielu ludzi choroba niedokrwienna serca rozwija się bezobjawowo, a pierwszym momentem uświadomienia jej obecności jest wystąpienie zawału mięśnia sercowego - mamy wtedy do czynienia z tzw. niemym niedotlenieniem. Do najczęstszych objawów choroby wieńcowej zalicza się występowanie dusznicy bolesnej. Jest to charakterystyczny ból, odczuwany przez chorego w środku klatki piersiowej, za mostkiem (zwykle nie jest on lokalizowany po lewej lub prawej stronie), który może promieniować do szyi i żuchwy, ramienia i nadgarstka (dając wrażenie nałożonych kajdanek), najczęściej po lewej stronie ciała. Czasami ból jest odczuwany niżej, w okolicach dołka nad żołądkiem. Ból ma charakter zaciskający, dławiący (jakby ściśnięcia w imadle), chociaż część osób określa go jako jedynie średnio nasilony bolesny dyskomfort. Zwężone tętnice są przyczyną niewystarczającego dotlenienia mięśnia sercowego, zwłaszcza przy większym wysiłku fizycznym. Obszary serca zaopatrywane przez zwężoną tętnicę pozostają niedotlenione, co wywołuje ból – jest to tzw. stabilna lub wysiłkowa dusznica bolesna. Pojawia się ona, gdy tętnica jest zamknięta w ponad 50%. Określenie "stabilna" bierze się stąd, że objaw ten powtarza się przy tym samym poziomie wysiłku lub przynajmniej w podobnych okolicznościach. Oznacza to, że chorzy dobrze tolerujący umiarkowany wysiłek fizyczny mogą odczuwać ból, gdy wysiłek ten osiągnie pewną intensywność. Napad bólu dławicowego prowokowany jest często przez wyjście niską temperaturę, wiatr, emocje.